. Federico Garcia Lorca – Hayatı ve Eserleri
(1898-1936) 1898 yılında, İspanya’nın Granada bölgesindeki Fuente Vaqueros kentinde doğan İspanyol şair Lorca, yüzyılının en büyük iki İspanyol şairinden biri olarak kabul edilir. Lorca’nın başarısında çocukluğunun büyük payı vardır. Granada’nın Fuentevaqueros kasabasında, varlıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Lorca’nın babası ateşli, canlı, neşeli bir adam; annesi ise sessiz ve ağırbaşlı bir kadındı. 1928’de yazdığı Romancero gitano (Çingene Baladı) ile ün kazanan Lorca, Salvador Dali ile birlikte İspanya’nın çağdaşlaşması için çalışan sanat adamlarından birisi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Şiirde, politikada ve ahlak anlayışında modernliğin savunucusu olan Lorca, eşcinsel olması nedeniyle Katolik Kilisesi ile arasının açılmasına neden olur. 1918’de, burjuva sınıfını, yeryüzünü şiirle doldurmuş olan İsa’yı katletmekle suçlayan Lorca, geçtiğimiz günlerde gelmiş geçmiş en başarılı edebiyat eseri seçilen Cervantes’in Don Quixote (Don Kişot)’u bir İsa figürü olarak ele alanlara katılır. Şair kavramını acılar çekmesi gereken bir kimse ile özdeşleştiren Lorca, İsa’nın hem katledilişini kınar, hem de kanının akması gerektiğini ifade eder. “New York’ta Bir Şair” adlı eserinde Manhattan’ı, cesede doymayan bir mezbahaya benzeten Lorca, “hayvanların can çekişenler için öldürülüşünü” kaleme alarak kafasındaki batı anlayışına yönelik eleştirel yaklaşımlarını göz önüne serer. Lorca ve “Deli” lakaplı Salvador Dali, vücuduna saplanan oklar ile tasvir edilen Katolik Ermişi Aziz Sebastian’ı Aziz Yansızlık olarak yapıtlarında tasvir ederler. Dostlarınca apolitik bir sanatçı olarak nitelenen ve herhangi bir görüşe organik bağlarla bağlanmayan Lorca, yazdığı Yerma ve Bernarda Alba’nın Evi isimli oyunlarda ise Katolik Kilisesi, yükselen Nazizm ve milliyetçilik akımlarına karşı olan tutumunu yansıttı. Giyim kuşamında ve evinin dekorasyonunda ölüm ile özdeşleştirdiği beyaz rengi tercih eden şair, burjuva tarzı zevkler ve milliyetçilik ile çatışan çalışmalar yapmakta ve Franco’cuları masumiyeti katletmekle suçlamaktaydı.
Şiirlerinin yanı sıra tiyatro için yazdığı ve sahnelediği oyunlarla da ünlenen Lorca, eserlerinde hastalık hastalığını ve ölümü üzerine senaryolarını Kanlı Düğün (Blood Wedding, 1935), Yerma (1937) ve şiirlerinde başarı ile yansıtmış; ölüm – yaşam, verimlilik – kısırlık gibi çelişkiler arasındaki inişli çıkışlı çizgiyi başarı ile yakalamıştır. 19 Ağustos 1936’da doğduğu yörede Franco’nun adamları tarafından öldürülen Lorca, uluslararası camiada – özellikle de bir dönem yaşadığı Arjantin’de oldukça büyük bir yas ve öldürülüşüne duyulan tepki ile – alanında idolleşmiş, saygın fakat marjinal bir edebiyat adamı olarak hatırlanmaktadır.
Eserlerinin dünya çapında tanınmasının sebebi Lorca’nın geleneksel İspanyol kültürü ile çağdaş yaşamın sorunlarını içtenlikle işlemiş olmasıdır. Şiirlerindeki yaşama coşkusunu, doğa sevgisini, hüzün dolu duyguları her insan tanır ve kendine yakın bulur. Lorca’nın sade ve derinlikli şiirleri, geniş kitlelerce kabul görmüştür. Sürrealist bir ressam olan Salvador Dali ve yönetmen Luis Bunuel ‘in yakın arkadaşıdır.
ESERLERİ / ŞİİRLERİ
– Impresiones y paisajes (İzlenimler ve Görünümler 1918)
– Poema del cante jondo (Cante Jondo Şiiri 1921)
– Libro de poemas (Şiirler Kitabı 1921)
– Oda a Salvador Daliy (Salvador Dali’ye Ode 1926)
– Canciones (Şarkılar 1927)
– Primer romancero gitano (Çingene Baladları 1928)
– Poeta en Nueva York (Şair New York’ta 1930)
– Llanto por Ignacio Sánchez Mej’as (İgnacio Sançez Mejiyas’a Ağıt 1935)
– Seis poemas gallegos (Altı Galiçya Şiiri 1935)
– Diván del Tamarit (Tamarit Divanı 1936)
– Sonetos del amor oscuro (Kara Sevda Soneleri 1936)
– Primeras canciones (İlk Şarkılar 1936)
TİYATRO ESERLERİ
– El maleficio de la mariposa (The Butterfly’s Evil Spell 1919-1920)
– Los Títeres de Cachiporra (The Billy-Club Puppets 1922-1925)
– Mariana Pineda (1923-1925)
– La zapatera prodigiosa (The Shoemaker’s Prodigious Wife 1926-1930)
– Amor de Don Perlimplín con Belisa en su jardín (The Love of Don Perlimplín 1928-1933)
– El público (The Public 1929-1930)
– Así que pasen cinco años (When Five Years Pass 1931)
– Retablillo de Don Cristóbal (The Puppet Play of Don Cristóbal 1931)
– Bodas de Sangre (Blood Wedding, 1932) (Kanlı Düğün)
– Yerma (1934)
– Doña Rosita la soltera (Doña Rosita the Spinster 1935)
– Comedia sin título (Play Without a Title, 1935) (yarım)
– La casa de Bernarda (The House of Bernarda Alba 19 Haziran 1936)